Właściciel Szybu Krystyna przygotowuje rewitalizację zabytku

Jeden z najbardziej charakterystycznych obiektów poprzemysłowych Bytomia ma szansę na odzyskanie dawnego blasku i zyskanie nowej funkcji. Mowa tu o szybie Krystyna w Szombierkach. Pokopalniana budowla od lat niszczeje, bo poprzedni właściciel nie robił nic, by go zabezpieczyć. Teraz nowy inwestor zamierza na poważnie zająć się jego rewitalizacją.

Szyb Krystyna to jeden z najbardziej ikonicznych zabytków poprzemysłowych województwa śląskiego. Górujący nad Bytomiem obiekt z 1929 roku ma szansę na rewitalizację. Właściciel zabytku – firma Multi Polymers – złożył już wniosek o dofinansowanie ze środków unijnych do zagospodarowania i zabezpieczenia szybu. Całkowity koszt rewitalizacji obiektu to około 23 mln zł.

– Szyb Krystyna to jeden z najważniejszych postindustrialnych zabytków przemysłowych. Zależy nam, aby obiekt ten został uratowany, dlatego wsparliśmy działania inwestora związane z tworzeniem wniosku o dofinansowanie ze środków unijnych – mówi prezydent Bytomia Mariusz Wołosz. – Szyb Krystyna, podobnie jak EC Szombierki to perły architektury przemysłowej. Szansą dla nich są właśnie środki unijne, których pozyskanie umożliwi nie tylko rewitalizację, ale również stworzenie nowych funkcji w tych zabytkowych obiektach – podkreśla prezydent Mariusz Wołosz.

Co przewiduje koncepcja rewitalizacji Szybu Krystyna?

Zgodnie z koncepcją projektową, zaplanowano kompleksową adaptację 95-letniego modernistycznego budynku wpisanego do rejestru zabytków. Projekt obejmuje zmianę sposobu użytkowania, remont obiektu oraz jego rozbudowę. Docelową rozbudowę zaplanowano w taki sposób, aby nowa kubatura nawiązywała do dawnej formy nadszybia.

– We wszystkich rejonach konstrukcja szybu zostanie poddana ocenie technicznej, oczyszczeniu oraz zabezpieczeniu antykorozyjnemu. Dodatkowo, prace obejmować będą m.in. remont dachu i wymianę okien – mówi Edward Bałdyga, prezes Multi Polymers, właściciel szybu Krystyna.

Wszystkie prace uzgodnione z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków

Zgodnie z uzgodnieniami z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Katowicach, przewidziano naprawę i przemurowanie uszkodzonej elewacji.

Docelowo Szyb Krystyna zostanie rozbudowany. Nowoprojektowana kubatura zostanie zrealizowana przy użyciu współczesnych środków. Użyte materiały i środki estetyczne nawiązywać będą swym charakterem do pierwotnych rozwiązań industrialnych.

– Projekt czerpie z estetyki industrialnych obiektów i w wyraźny sposób nawiązuje do oryginalnych elementów Szybu Krystyna takich jak np. profile głównej konstrukcji stalowej, szklane pustaki czy elementy żelbetowe. Nowe przestrzenie zostaną zrealizowane w oparciu o konstrukcję szkieletową, w sposób umożliwiający przyszłą swobodną rozbudowę budynku o kolejne etapy wskazane w koncepcji projektowej – mówi Przemo Łukasik, założyciel pracowni Medusagroup, twórca koncepcji zagospodarowania Szybu Krystyna. – Nasza koncepcja zakłada również obecność drugiego szybu. Chcemy, aby Szyb Krystyna wraz z sąsiednim Szybem Ewa wchodziły ze sobą w dialog, dlatego przestrzeń pomiędzy obiektami będzie wolna od barier – podkreśla Przemo Łukasik.

W nowoprojektowanej części budynku zaplanowano utworzenie powierzchni biurowych i usługowych. Oprócz tego, w szybie znajdą się przestrzenie wspólne. Na dachu nowego budynku w części północnej przewidziano otwarty zielony taras.

– Szyb Krystyna to jeden z najstarszych zachowanych obiektów poprzemysłowych w naszym mieście. Jego rewitalizacja połączona z zagospodarowaniem terenów wokół to szansa nie tylko na ratunek dla tego obiektu, ale również na stworzenie kolejnego w mieście – po terenach dawnej KWK Rozbark, KWK Szombierki, KWK Powstańców Śląskich – pokopalnianego terenu służącego mieszkańcom – mówi zastępca prezydenta Bytomia Michał Bieda.

Tereny wokół szybu również przejdą metamorfozę

Rewitalizacja pokopalnianego terenu wokół szybu obejmie rekultywację i transformację poprzemysłowego terenu o powierzchni 1 ha. Na rewitalizowanym terenie pojawi się nowa zieleń, ławki i miejsca odpoczynku. Projekt zakłada także rozwiązania proekologiczne – stworzenie systemu zarządzania wodą deszczową czy zielonych tarasów na dachach.

Całość projektu ma na celu przywrócenie Szybu Krystyna do życia jako nowoczesnego obiektu użyteczności publicznej, ale także zachowanie i ochronę dziedzictwa przemysłowego, jakim jest ten historyczny wyjątkowy obiekt.

Wartość inwestycji to blisko 23 mln zł

Rewitalizacja szybu Krystyna i terenów wokół dawnego szybu KWK Szombierki będzie łącznie kosztowała 22 mln 762 tys. zł, z czego inwestor zawnioskował o dofinansowanie ze środków unijnych w ramach "Działania 10.1 Wykorzystanie terenów zdegradowanych w celu rozwoju regionu poprzez inwestycje przedsiębiorstw (FE SL 2021–2027)", na kwotę 15 mln 546 tys. zł.

Górniczy młot ma już 95 lat

Szyb Krystyna nieistniejącej już Kopalni Węgla Kamiennego Szombierki, (byłej Hohenzollerngrube) jest jednym z najbardziej charakterystycznych elementów panoramy Bytomia.

Była to wówczas pierwsza na Górnym Śląsku wieża basztowa z elektrycznymi maszynami wyciągowymi, umieszczonymi na głowicy. Jej modernistyczna elewacja, wyłożona czerwonym klinkierem, wyglądem przypomina górniczy młot. Wyciągowa wieża szybu Krystyna mająca 57 metrów wysokości powstała w 1929 roku, zastępując starą wieżę szybu Kaiser Wilhelm.

W 1970 KWK Szombierki połączono z kopalnią Karol w Orzegowie, zaś w 1993 roku z KWK Centrum w Bytomiu. Od 1996 roku rozpoczęto proces likwidacji KWK Szombierki, a infrastrukturę rozebrano do końca 2001 roku. Po kopalni pozostał jedynie szyb Ewa, który nadal jest wykorzystywany do odwadniania i stanowi część Centralnego Zakładu Odwadniania Kopalń w Czeladzi oraz Szyb Krystyna, który 30 grudnia 2004 roku został wpisany do rejestru zabytków województwa śląskiego.