Barbórka w środku lata. Start już za kilka dni!
Autor: Andrzej Zazgórnik w dniu 2023-07-12
Barbórka w środku lata? Tak. Na gości czekają liczne atrakcje: koncerty, jarmark rękodzieła, warsztaty i lekcje tańca. To wszystko, by uczcić 239. rocznicę odkrycia złóż srebronośnych w szybie Rudolphine oraz przypomnieć dawne lipcowe Bergfesty.
To wydarzenie już na stałe zagościło w tarnogórskim kalendarium kulturalnym. Jak się zaczęło? Co planują organizatorzy w tym roku?
Barbórka w środku lata? Jak to się zaczęło?
Odbywające się w Tarnowskich Górach w połowie lipca święto, choć być może zaskakujące, nie jest niczym nowym, ale nawiązaniem do starej tradycji: odbywające się na tych ziemiach od końca XVIII wieku w tym terminie Bergfesty były pierwszymi w regionie świętami górników. Co ma wspólnego ze świętą Barbarą? Tylko i aż tyle, że blisko trzysta lat temu to właśnie w Srebrnym Mieście zawiązało się jedno z pierwszych (o ile nie pierwsze) bractw jej imienia, a jego statut, jak zaznaczają organizatorzy, zatwierdził sam papież. Nowinę papieskiej bulii także ogłoszono latem.
Barbórka tarnogórska
Tarnogórskie kroniki donoszą, że za założenie bractwa odpowiedzialni są Jezuici, którzy przybyli do najprężniej rozwijającego się miasta w regionie. Zainspirowali oni powstanie bractwa św. Barbary już w 1721 roku przy tarnogórskiej parafii Piotra i Pawła. Wyjątkowość bractwa tkwi jednak w doniosłości i zapoczątkowaniu czegoś, co dziś uważa się za oczywiste: członkowie bractwa założonego w mieście górniczym uznali, że patronka m.in. dobrej śmieci byłaby najlepszą opiekunką miasta i wszystkich jego górników.
Nie wiadomo, czy papież Benedykt XIV myślał tak samo, ale 26 później uznał istnienie bractwa, zatwierdzając jego statut w specjalnej Bulli. Dokument dotarł do Krakowa (wschodnie rubieże Górnego Śląska do początków XIX wieku należały do diecezji krakowskiej) 21 marca 1747 roku. Miejscowi uznali, że ogłoszenie tej dobrej nowiny w zwykłą niedzielę nie przystoi, dlatego zdecydowali, że bullę odczytają w Święto Wniebowzięcia, czyli 15 sierpnia. Nie wiadomo, jak wyglądała owa uroczystość, jednak do dziś zachowała się księga pamiątkowa bractwa w wydanym w tym samym roku modlitewnikiem.
Bergfest
Z początkiem 1784 roku na polecenie hrabiego Redena i Heinitza rozpoczęto poszukiwania złóż rud srebronośnych w okolicach Tarnowskich Gór, którego górnictwo po wojnie 30-letniej zaczęło podupadać. Do epokowego w swoich skutkach odkrycia doszło 16 lipca 1784 roku w szybie Rudolphine na terenie Bobrownik Śląskich. Tego samego roku założono w tym miejscu kopalnię Fryderyk, w której cztery lat później sprowadzono pierwszą maszynę parową. 32-calowa maszyna zbudowana w technologii Newcomena sprowadzona z Walii, aby odwadniać podziemia, zmieniła bieg historii, wywołując drugą rewolucję górniczą w Tarnowskich Górach, symbolicznie rozpoczynając także rewolucję przemysłową na europejskim kontynencie, dając zaczątek industrializacji Górnego Śląska. Tarnogórzanie nie byli z pewnością świadomi epokowości odkrycia Redena i Heinitza, ale mimo to na pamiątkę tamtych wydarzeń usypali w sąsiedztwie kopalni pamiątkowy kopiec spotykając się przy nim co roku właśnie 16 lipca na Bergfeście czyli święcie górniczym. Działo się tak do początków XX wieku, kiedy tarnogórskie górnictwo zakończyło się wraz z zamknięciem kopalni Fryderyk. Tyle z zakresu historii, jednak obecnie chętnych do zabawy interesuje program wydarzenia, dlatego przybliżamy najważniejsze punkty sceniczne i okołosceniczne tegorocznej Barbórki w środku lata to:
