ZUS – 90 lat na straży bezpiecznej przyszłości Polaków

Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma już 90 lat. 24 października 1934 r. do życia powołał go prezydent Ignacy Mościcki. Od samego początku swojego istnienia ZUS jest jedną z najnowocześniejszych i najlepiej zorganizowanych instytucji ubezpieczeniowych na świecie.

Pierwsze prace nad stworzeniem prawodawstwa ubezpieczeniowego rozpoczęły się jeszcze przed odzyskaniem niepodległości, w roku 1917. Nie było to zadanie łatwe, ponieważ trzeba było ujednolicić przepisy obowiązujące na ziemiach polskich, które znajdowały się pod trzema różnymi zaborami.

Lider w Europie i na świecie

ZUS był jedną z pierwszych instytucji zajmującą się prowadzeniem ubezpieczeń społecznych dla wszystkich grup społecznych bez względu na ich dochody i rodzaj wykonywanej pracy. W latach trzydziestych XX w. była to prawdziwa rewolucja. Polskie prawodawstwo ubezpieczeniowe z okresu międzywojennego uznawane było za jedno z najnowocześniejszych w Europie. ZUS przez cały okres swojego istnienia był i pozostaje nadal instytucją nowoczesną, która gwarantuje terminową wypłatę świadczeń. I tak zostało do dzisiaj. Stoi na straży praw i przywilejów ubezpieczonych i aktywnie włącza się w tworzenie polityki społecznej.

To nie ZUS tworzy przepisy, ale ma obowiązek je realizować

Obecnie z usług ZUS korzysta około 25 mln klientów, co stawia Zakład w czołówce największych instytucji finansowych w Polsce. Zakład nie prowadzi jednak własnej polityki finansowej i nie może samodzielnie ustalać np. wysokości składek lub emerytur, czy zasiłków – politykę w tym obszarze kształtuje Parlament w drodze ustaleń ustawowych. Zadania ZUS określa ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Należą do nich m.in.: stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych, ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie tych świadczeń, wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczeniowych i kont płatników składek, orzekanie o niezdolności do pracy. Zakład wykonuje również zadania określone w innych ustawach lub zlecone przez inne instytucje.

Bezpieczna przyszłość, gwarancja wypłaty

ZUS ma 90 lat i praktycznie nieprzerwanie wypłaca Polakom należne świadczenia. Działo się to nawet podczas II wojny światowej. I choć system ubezpieczeń społecznych się zmienia, podobnie jak zmieniają się warunki ekonomiczne, społeczne, to niezależnie od decyzji, które zostaną podjęte w przyszłości, należne świadczenia będą wypłacane, a składki pobierane. Ubezpieczenia społeczne przed niemal stu laty odegrały istotną rolę w kształtowaniu polskiej państwowości, solidaryzmu społecznego i budowania społeczeństwa obywatelskiego. To ważny filar naszej państwowości.

ZUS lider e-administracji

Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest obecnie jednym z największych w Polsce e-urzędów i liderem e-administracji. Jego budowa rozpoczęła się w roku 2018 od wprowadzenia e-Składki oraz e-ZLA. W kolejnych latach ZUS wprowadził m.in. elektronizację akt pracowniczych – e-akta, elektronizację wydawania zaświadczeń A1, nowe wersje Programu Płatnik i ePłatnik. Umożliwił także składanie na PUE wniosków o świadczenia. Dzięki ZUS Polska jako jeden z pierwszych krajów UE wdrożyła system elektronicznej wymiany informacji dotyczących zabezpieczenia społecznego (EESSI).

ZUS jest elektronicznym urzędem dostępnym 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu. Udostępnia elektroniczne i interaktywne formularze, aplikacje mobilne, wysyła powiadomienia za pomocą SMS. 14 listopada 2022 r. udostępnił pierwszą mobilną aplikację mZUS.

Struktura ZUS to Centrala i 43 Oddziały oraz podległe im inspektoraty (205) i biura terenowe (68). Ponadto funkcjonują jeszcze dwa centra: Centrum Informatyki w Opolu oraz Centrum Kontaktu Klienta ZUS w Węgrowie. Prezesem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest Zbigniew Derdziuk.

W województwie śląskim funkcjonuje 6 oddziałów, czyli Oddział ZUS w Bielsku-Białej, Oddział ZUS w Chorzowie, Oddział ZUS w Częstochowie, Oddział ZUS w Rybniku, Oddział ZUS w Sosnowcu i Oddział ZUS w Zabrzu.

77 lat Oddziału ZUS w Zabrzu

Górny Śląsk do wybuchu II wojny światowej posiadał autonomię. Na tym obszarze ustawa o ubezpieczeniu społecznym, zwana ustawą scaleniową, obowiązywała tylko w zakresie ubezpieczenia od wypadków w zatrudnieniu i chorób zawodowych oraz w zakresie ubezpieczenia pracowników umysłowych. Utworzone zostały ubezpieczalnie społeczne oraz zakłady ubezpieczeń społecznych, które podlegały Izbie Ubezpieczeń Społecznych. W 1939 roku po klęsce wrześniowej polski system ubezpieczeń społecznych zaczęto przekształcać w system niemiecki na tym obszarze. Polski system ubezpieczeń społecznych przywrócono dopiero po zakończeniu II wojny światowej.

Zabrzański oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jako wyodrębniona jednostka ubezpieczeniowa funkcjonuje od 77 lat. Utworzony został na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Opieki Społecznej z 29 kwietnia 1947 roku jako Ubezpieczalnia Społeczna w Tarnowskich Górach, która rozpoczęła swoją działalność 21 maja 1947 roku. Natomiast zarządzeniem nr 1 Prezesa ZUS z 16 maja 1960 roku w sprawie utworzenia oddziałów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, powołany został oddział w Zabrzu. Samodzielne funkcjonowanie rozpoczął 1 czerwca 1960 roku. Zasięgiem działania objął miasta Zabrze i Gliwice oraz powiat gliwicki.

Siedzibą oddziału jest Zabrze, a swoim zasięgiem obejmuje 10 miast: Zabrze, Gliwice, Bytom, Knurów, Pyskowice, Kalety, Miasteczko Śląskie, Piekary Śląskie, Radzionków, Tarnowskie Góry i 11 gmin: Gierałtowice, Pilchowice, Rudziniec, Sośnicowice, Toszek, Wielowieś, Krupski Młyn, Ożarowice, Świerklaniec, Tworóg, Zbrosławice.

Od 2016 r. dyrektorem Oddziału jest Ewa Brożek.

Artykuł powstał we współpracy z partnerem.