Park Repecki. Trwają przygotowania do utworzenia rezerwatu

Trwają prace nad utworzeniem nowego rezerwatu przyrody w województwie śląskim. Fundacja Srebrne Buki wspólnie z Regionalną Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach rozpoczęła etap konsultacji z właścicielami gruntów, w tym przede wszystkim miastem Tarnowskie Góry, gdzie zlokalizowany jest planowany do objęcia ochroną Park Repecki.

Prace nad nowym rezerwatem przyrody Park Repecki

W połowie lutego w szybie Sylwester odbyło się posiedzenie Komisji Strategii, Rozwoju, Promocji, Turystyki i Środowiska Rady Miasta w Tarnowskich Górach. W trakcie spotkania inicjator pomysłu utworzenia rezerwatu Wojciech Sutor, prezes Fundacji Srebrne Buki wspólnie z RDOŚ w Katowicach przybliżył założenia dotyczące powołania nowego obiektu.

Planowany rezerwat przyrody Park Repecki zlokalizowany w przeważającej części na terenie Tarnowskich Gór, będzie miał przede wszystkim charakter rezerwatu miejskiego – podobne obiekty chronione z powodzeniem funkcjonują i jednocześnie służą przyrodzie oraz oczekiwaniom ludzi w województwie śląskim m.in. w Cieszynie (Lasek Miejski nad Olzą i Lasek Miejski nad Puńcówką) oraz w innych częściach kraju głównie w Warszawie i Krakowie. Będzie to drugi (po rezerwacie Segiet) rezerwat przyrody w Tarnowskich Górach. Oprócz funkcji przyrodniczej rezerwat będzie pełnił również ważną funkcję kulturową i społeczną, odpowiadającą charakterystyce tego miejsca oraz jego ważnej roli dla osób korzystających z jego unikalnego charakteru.

– Z uwagi na to, że park ma duże znaczenie społeczne, w tym jako miejsce wypoczynku i aktywności mieszkańców, w rezerwacie utworzone zostaną oczywiście szlaki pieszo-rowerowe, a zatem dla spacerowiczów odwiedzających teren obecnego parku forma korzystania z niego nie ulegnie zmianie. Planujemy również umożliwienie wprowadzania psów na teren rezerwatu. Natomiast miejsca o największej aktywności turystycznej – wokół Górnośląskiego Centrum Rehabilitacji oraz Sztolni Czarnego Pstrąga – zostaną wyłączone z granic obiektu. Chcemy, aby nadal odbywały się tu zawody łucznicze oraz rowerowe, organizowane jednak przy pełnym poszanowaniu przyrody tego miejsca. Zmiana statusu parku na rezerwat przyrody w jego najcenniejszych miejscach to ważny i odpowiedzialny krok w dobie rozwoju cywilizacyjnego, który pozwoli na zabezpieczenie tego terenu dla przyszłych pokoleń takim, jaki obecnie jest wraz ze wszystkimi ważnymi funkcjami społecznymi, które pełni – mówi Przemysław Skrzypiec, Z-ca Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach oraz Regionalny Konserwator Przyrody i dodaje: – Poza zapewnieniem odpowiedniej ochrony tego cennego przyrodniczo miejsca, które doceniono również w aspekcie atrybutów UNESCO i podniesieniu jego rangi do statusu rezerwatu przyrody, miasto, zyska również wymierne korzyści w postaci subwencji ekologicznej. Ten komponent finansowy funkcjonujący od tego roku wynagradza gminy, na terenie których utworzone są najważniejsze formy ochrony przyrody m.in. rezerwaty przyrody. Subwencja obliczana jest za każdy hektar powierzchni obszaru chronionego i dla rezerwatów wynosi średnio około 310 zł. Jest to zatem wymierna korzyść dla miejskiego budżetu i dla mieszkańców, która może zostać zagospodarowana w dowolny sposób w obrębie potrzeb miasta, ale też np. wspomóc utrzymanie parku, edukacje itp.

Przyrodnicza perła Metropolii obok Segietu i Lasu Murckowskiego

Park Repecki to wyjątkowy na tle śląskich zasobów przyrodniczych i jeden z nielicznych tak dobrze zachowanych, naturalnych obiektów, wyróżniający się pod tym kątem zarówno w skali Metropolii GZM, jak i całego regionu. Walory przyrodnicze parku można przyrównać do kluczowych rezerwatów Wyżyny Śląskiej, czyli rezerwatów Segiet i Las Murckowski. Ponadto Park w Reptach wyróżnia się spośród nich zdecydowanie większą liczbą drzew o wymiarach pomnikowych oraz silnie zróżnicowaną struktura drzewostanów.

– Park Repecki miał to szczęście, że przez ostatnie 200 lat był praktycznie wyłączony z gospodarki leśnej. Stało się tak dzięki przekształceniu w latach 20. XIX wieku Lasu Repeckiego w zwierzyniec. Pod koniec XIX wieku na jego terenie wzniesiono neorenesansowy pałac, a sam las zaczął pełnić funkcję parku pałacowego. Po II Wojnie Światowej obszar przejęły Lasy Państwowe, ale nie prowadzono tam istotnego pozyskania surowca drzewnego. Następnie od lat 60. XX wieku rozpoczęło działalność Górnośląskie Centrum Rehabilitacji, a las otaczający ośrodek znów pełnił głównie funkcje przyrodnicze i społeczne. Patrząc jednak na stan zachowania przyrody, można stwierdzić, że Park Repecki prawdopodobnie nie był nigdy całkowicie wycięty i przekształcony na pola uprawne – mówi Wojciech Sutor, prezes Fundacji Srebrne Buki i inicjator utworzenia rezerwatu.

Ciągłość trwania lasu przez setki lat, a jednocześnie zabezpieczenie zasobów martwego drewna, jest kluczową cechą najcenniejszych ekosystemów leśnych. Dzięki temu odnajdujemy w Parku Repeckim sporo roślin i zwierząt uznanych za typowe składniki lasów naturalnych, czyli takich, jakie dawniej, jeszcze przed rozwojem obecnej cywilizacji występowały właśnie na tych terenach.

Przyrodnicze bogactwo Parku w Reptach – starodrzewia, grzyby i martwe drewno

Największą wartość przyrodniczą w Parku Repeckim stanowią cenne ekosystemy – buczyny i dolina Dramy oraz chronione i rzadkie gatunki roślin i zwierząt. Występuje tu buczyna kwaśna niżowa Luzulo pilosae-Fagetum. Drzewostan jest stary i dobrze zachowany, o czym świadczą sędziwe drzewa – tych o wymianach pomnikowych, głównie buków i dębów, odnajdziemy około 300 osobników.

Park Repecki cechuje również bardzo bogata mykobiota, czyli bogactwo grzybów. Do tej pory w obiekcie tym potwierdzono występowanie ponad 40 gatunków grzybów cennych – objętych ochroną gatunkową, rzadkich zamieszczonych na Czerwonych listach i gatunkach o małej liczbie stanowisk w Polsce lub wręcz uznanych w naszym rejonie za wymarłe jak np. boczniaczek pomarańczowo-żółty i smolucha bukowa.

Rozwój królestwa grzybów jest możliwy, dzięki dużej liczbie martwego drewna, które w ekosystemie leśnym ma kluczowe znaczenie dla różnorodności biologicznej oraz jest ważnym składnikiem naturalnych lasów. Martwe drewno jest powszechnie uznawane za istotny element bioróżnorodności lasów, tworzący kluczowe siedliska dla wielu gatunków. Bezkręgowce, grzyby, mchy, porosty, ptaki i ssaki zależą od martwego drewna lub wykorzystują je jako źródło pożywienia, lub schronienia.

Kiedy powstanie 69 śląski rezerwat przyrody?

Na obecnym etapie prac ustalany jest przebieg granic i powierzchnia obiektu. Kolejno koncepcja rezerwatu przedstawiona zostanie również Stowarzyszeniu Miłośników Ziemi Tarnogórskiej – jednemu z głównych interesariuszy obiektu UNESCO, po czym nastąpi sporządzenie projektu zarządzenia. Te poddane zostanie opiniowaniu przez Regionalną Radę Ochrony Przyrody oraz przekazane do wojewody celem uzgodnienia treści aktu. Prace powinny zostać zakończone jeszcze w tym roku. Koncepcja formy i finalnego kształtu rezerwatu poddana zostanie również konsultacji z mieszkańcami.

– Z uwagi na to, że jest to szczególnie dla tarnogórzan ważny społecznie teren, zależy nam na możliwości przedstawienia założeń odnośnie do granic obszaru i rozwianiu wszelkich wątpliwości w zakresie jego przyszłego funkcjonowania na zasadzie otwartej możliwości wypowiedzi w ramach konsultacji. Chcielibyśmy wspólnie wypracować kształt i rozwiązania, które w dobie ciągłego zapotrzebowania na atrakcyjne do zagospodarowania tereny pomogą zabezpieczyć park dla przyszłych pokoleń, a jednocześnie umożliwią nieprzerwane korzystanie z jego walorów społecznościom lokalnym i nie tylko – dodaje Regionalny Konserwator Przyrody.